Laura Lutfiu | Qytetar

04.12.2018 13:44:49

Asociacionit Nacional i Autizmit në Kosovë'- ANAK, e cila ka filluar ofrimin e shërbimeve për fëmijë me autizëm në Prill 2012, dhe është e vetmja organizatë profesionale e cila është themeluar nga bashkëpunimi me Departamentin e Psikologjisë. 

Përveç ofrimit të shërbimeve të qëndrueshme direkte ditore të nevojshme, ne kontribojmë edhe në rritje të vetëdijësimit mbi autizmin dhe shërbimet e nevojshme, trajnimet e rregullta për prindër dhe persona të angazhuar në punë me fëmijë etj.

Pas analizës së Koncept Dokumentit dhe Dokumentit të Konsultimit, kemi vërejtur që çështja e personave me autizëm nuk trajtohet në asnjërin nga këto dokumente. Duke marrë parasysh që Koncept Dokumenti do të shërbejë jo vetëm për hartimin e projektligjit të ri për shërbime sociale dhe familjare, por edhe për përcaktimin e politikave publike më të gjera për këtë çështje, komentet në vijim synojnë ta shpjegojnë nevojën e trajtimit të vecantë të personave me autizëm në kuadër të këtyre shërbimeve.

Bazuar në punën profesionale të përditshme me fëmijët me autizëm dhe familjet e tyre dhe duke i njohur mirë problemet që përballen personat me autizmëm dhe familjet e tyre, si dhe duke e njohur shumë mirë problematikën e autizmit dhe qasjes ndaj autizmit, e shohim të nevojshme që të bëhet kategorizimi apo ndarja e çrregullimit të Spektrit të autizmit nga aftësitë e kufizuara në përgjithësi brenda ligjit për shërbime sociale dhe familjare si dhe politikave, ligjeve e rregulloreve tjera përkatëse që përcaktojnë mënyrën e kontraktimit dhe ofrimit të shërbimeve sociale dhe familjare.

Nisur nga përvoja jonë në këtë fushë, ofrojmë propozimet tona në kuadër të konsultimit për Koncept Dokumentin për Shërbime Sociale dhe Familjare, duke theksuar që është e rëndësishme të bëhen këto ndryshime:       -     

• Njohja së etnitetit të personave me autizëm, si kategori e veçantë brenda aftësisë kufizuar, për shkak që Autizmi nuk ndërlidhet me aftësi të kuzifuar mendore dhe fizike, por ndërlidhet me aftësi të kufizuar sociale dhe të komunikimit njëkohësisht;
• Mbledhja dhe publikimi i statistikave për autizmin në Kosovë si parakusht për planifikim të shërbimeve dhe planifikim buxhetor për këtë kategori;
• Mbështetja financiare e asistentit për fëmijët me autizëm në procesin e gjithëpërfshirjes, për shkak të prirjeve shumë të larta të prindërve të personave me autizëm për stres. Dhe sipas një hulumtimi të publikuar në The Premier Source for Developmental News nënat e adoleshëntëve dhe të rriturve me autizëm përjetojnë stres kronik të ngjashëm me ushtarët luftarak, dhe përballen me lodhje të shpeshta, madje ato nërprehen nga puna një ditë në çdo të katërtën ditë. Kjo shkakton direkt probleme sociale dhe ekonomike;

• Nevoja për shërbime tjera duke përfshirë (ekipën multidisiplinare diagnozuese, logopedin, terapistët që bazohen në principet themelore në terapisë së sjelljes, ergoterapeutin, pediatrin, neuropsikiatrin) të cilët janë të domosdoshëm për ofrimin e shërbimeve të plota dhe profesionale për personat me autizëm.

Përveç dispozitave përkatese në Ligjin e ri për shërbime sociale dhe familjare, që besojmë që mund të jetë derivat i këtij Koncept Dokumenti, këto kërkesa duhet të integrohen urgjentisht edhe në të gjitha dokumentet tjera relevante, siç janë udhëzimet administrative, përcaktimet e standardeve për licensim të ofruesve të shërbimeve sociale dhe familjare, planifikimet buxhetore të nivelit qendror dhe lokal, etj. me qëllim që në një afat sa më të shpejtë shteti të mbështesë ofrimin e shërbimeve të dedikuara për këtë kategori.

Gjithashtu, Koncept Dokumenti duhet të adresojë edhe nevojën për staf të dedikuar për fëmijët me autizëm në Qendrat për Punë Sociale. Fatkeqësisht, Qendrat për Punë Sociale nuk i kanë të ndara kategoritë e rasteteve të cilat do t™i kenë në menagjim të rasteve. Kjo e ndërlikon sistemin e referimeve dhe njohurive, ndërsa numri i madh i rasteve që punetorët social i kane nën menagjim e pamundëson  qasjen e duhur për shërbime sociale dhe zgjidhje praktike të vështirësive që hasin familjet që kanë person me autizëm. Për më shumë, mungesa e psikologut brenda qendrave për punë sociale mund ta bllokojë shërbimin cilësor për personin në nevojë.

Personi kontaktues

Jeta Deva | jetadeva@gmail.com